24 augustus 2024, Tjalleberd, Nederland
Als je bij het hier bent geweest, ruik je het een paar dagen later nog. De geur van rook wil je neus maar niet verlaten, hoe vaak je ook hebt gedoucht. Heel Tjalleberd stond blauw van de rook en je kon het kilometers verderop ruiken én horen! Want hoewel het een zeer competitieve strijd is, het ook voornamelijk een dag waar gezelligheid voorop staat. Dit is zo’n evenement waar iedereen elkaar kent en soms elkaar maar eens per jaar zien. In een nietszeggend weiland achter een doorgaans rustig dorp. Maar die ene keer per jaar is dit weiland het decor van het Fries Kampioenschap palingroken.
“Jurjen ben jij komende zaterdag druk?” Vroeg ik. “Ja! Dan doe ik met mijn vader en broertje mee aan het Fries kampioenschap palingroken. Kom anders gezellig langs!” Haha het FK palingroken dacht ik, tuurlijk. Maar dit bleek toch echt op zijn planning te staan.
Ik was wel benieuwd hoe zo’n kampioenschap er precies uitziet. Al vroeg in de ochtend hadden Jurjen en zijn familie hun “stekkie” opgebouwd. Jurjens vader doet al jaren mee. Maar of je het nou echt meedoen mag noemen? Enfin, daar kom ik later op terug. De zelfgemaakte houten ton was de avond van te voren weer opgezocht, de paling opgehaald en in de pekel gelegd en het bier was ingeslagen en koud gezet.
Maar dit jaar zou de vader van Jurjen concurrentie krijgen, nog wel van zijn eigen zoons. Zij hebben dit jaar een eigen ton gebouwd. Vrijwel gelijk aan het ontwerp van de ton van hun vader. Toch is het verschil goed zichtbaar. Het jarenlange gebruik van de oude ton is te zien. Het hout is inmiddels helemaal grijs van de rook, terwijl de nieuwe ton nog volledig geel is en van nieuw hout. En er valt nog iets op. Op de ton van Jurjen en zijn broertje zit een bord op de voorkant. ” ’tis wat het is” leest het.
Ate, het broertje van Jurjen, verteld mij dat ” ’tis wat het is” de uitspraak van hun buurman was. Helaas is deze buurman eerder dit jaar te komen overlijden, en met de gedachte aan hem hebben zij deze uitspraak vereeuwigd op hun rookton. Altijd kwam de buurman van de jongens mee naar het palingroken. Gezellig samen de hele dag rondom de ton staan, praten met de vele toeschouwers die langs komen, samen paling eten en bier drinken. Dat zijn dingen die je niet vergeet.
Wat verder opvalt als je over het “wedstrijdveld” loopt, is dat geen enkele rookton gelijk is. Ieder heeft zijn eigen design. Sommigen zijn van hout, anderen van staal. sommigen zijn zo simpel als een gehalveerd olievat afgedekt met jute, terwijl anderen mega complex en modern zijn. Alles om de lekkerste gerookte paling te maken!
Nu moet ik eerlijk toegeven, ik ben geen liefhebber van deze gerookte vis. Ik sla liever over 😉 Maar over heel het veld wordt paling gegeten. Een aantal toeschouwers probeert bij elke deelnemer een stukje te proeven. Op het moment was de paling van Jurjen en zijn familie nog niet klaar. Kom ik daar weer even goed mee weg. Ik kwam ook eigenlijk alleen om aan te moedigen en even te kijken hoe mijn beste vriend Fries kampioen zou worden. Nou daarvoor had ik blijkbaar niet hoeven komen.
In alle jaren dat de vader van Jurjen mee doet, heeft hij nog nooit mee gedaan. Klinkt ingewikkeld, is het niet. Ik zal het even uitleggen. Tijdens dit FK heb je de hele dag om paling te roken. Om kans te maken op de titel Fries kampioen, moet er voor 15:00 5 stuks gerookte paling worden ingeleverd bij de jury. Deze palingen moeten aan verschillende eisen voldoen en al voor het roken zijn gekeurd.
In dit hele proces en gebeuren hebben de heren geen zin. Zij willen vooral meedoen voor de sfeer, gezelligheid en de heerlijke paling. En zo blijken er meer deelnemers te zijn! Uiteindelijk draait het niet om de winst voor velen, maar om de beleving.
Als sportfotograaf ben ik vaak werkzaam in de topsport. Waar maar 1 ding telt, WINST. Dus dit meedoen voor de leuk voelt bijna als een cultuurshock voor mij. Maar na een tijdje met de mannen gestaan te hebben en de sfeer te hebben geproefd (jup de sfeer wel, de paling niet), denk ik het te snappen.
De wedstrijd heeft iets “knulligs”. Het is een klein event, Er staan een kleine 30 “stands” op het veld, sommigen met wel 4 tonnen en meerdere deelnemers uit 1 familie. Bepaalde tonnen zijn ouder dan ik zelf. De rest van het jaar is deze plek gewoon een weiland, maar nu staat er grote jury kar, een klein podium en lopen er vele gezellige mensen die zin hebben in een stukje paling.
Het is een authentiek evenement. Iets wat door de jaren heen weinig tot niet veranderd is. Als je foto’s ziet van het wielrennen van 10 jaar geleden ziet het er oud uit. Fietsen worden elk jaar vernieuwd, anders gebouwd, sneller. Zelfs de helmen en kledij zien er elk jaar moderner uit. Maar als je foto’s van het Fries Kampioenschap palingroken van 30 jaar terug ziet, zie je maar weinig verschil met nu. Hooguit de kapsels van de deelnemers weerspiegelen de trends van die tijd.
Dit is meteen de charme van dit evenement. Het is bijna een ontsnappen aan de moderne tijd. Op het Fries kampioenschap palingroken staat er maar 1 ding centraal. Paling Gezelligheid! De hele dag door is er aanloop op het veld en er komen veel vrienden en familie van de heren met de twee tonnen langs. Puur en alleen voor de gezelligheid, en vooruit, toch ook een beetje voor de paling.
